Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, các nội dung của dự thảo Luật đã cơ bản đạt được sự thống nhất và thông suốt - Ảnh: VGP/NN

Tại Kỳ họp thứ 6 vừa qua, Quốc hội đã xem xét, cho ý kiến đối với Luật Thủ đô (sửa đổi). Đây là dự án Luật đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của Thủ đô, cũng như sự phát triển chung của cả nước.

Để hoàn thiện dự thảo Luật trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp này, Ủy ban Pháp luật đã phối hợp rất chặt chẽ và thường xuyên với cơ quan soạn thảo, các cơ quan liên quan, cơ quan chuyên môn… để tổ chức nghiên cứu các ý kiến đại biểu Quốc hội, lấy ý kiến chuyên gia đối với các nội dung của dự án Luật.

Thảo luận về dự án luật, các ý kiến thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất nhận định dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) sau khi được tiếp thu, chỉnh lý đã cơ bản hoàn chỉnh, thể hiện được cơ chế đặc thù vượt trội để phát triển Thủ đô trong thời gian tới; cho rằng trong thời gian ngắn, Ủy ban Pháp luật đã phối hợp với các cơ quan liên quan để nhanh chóng hoàn thiện Hồ sơ dự án luật, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội rất dày dặn. So với dự thảo trình Đảng Đoàn Quốc hội, dự thảo mới này đã có sự thay đổi rất đáng kể.

Có quy định phù hợp trong phân cấp, phân quyền

Phát biểu ý kiến tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội lần này đã cơ bản bám sát đầy đủ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn trong xây dựng và phát triển Thủ đô cũng như thể chế được các chủ trương lớn của Đảng, Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, các nội dung của dự thảo Luật đã cơ bản đạt được sự thống nhất và thông suốt cả về quan điểm, tư duy và tầm nhìn giữa các cơ quan. Nếu Luật Thủ đô hiện hành chủ yếu mang tính chất khung, thì dự thảo Luật sửa đổi lần này đã đi vào những nội hàm rất cụ thể liên quan đến phân cấp, phân quyền.

Liên quan đến nội dung xin ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, về nguyên tắc áp dụng pháp luật, dự thảo Luật đã được chỉnh sửa thêm một bước. Tuy nhiên vẫn cần tiếp tục rà soát, nghiên cứu, biên tập và thể hiện chặt chẽ hơn, đảm bảo tính thông nhất trong hệ thống pháp luật…

Nhấn mạnh ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, vấn đề tắc nghẽn giao thông, vấn đề xử lý rác thải, ngập úng… là những vấn đề nổi cộm của Thủ đô, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý, dự thảo Luật lần này cần phải nghiên cứu, rà soát thêm để có những quy định phù hợp trong phân cấp, phân quyền, thẩm quyền khai thác các nguồn lực, trao quyền linh động để làm sao Thủ đô giải quyết được những vấn đề này.

Ngoài ra, về các biện pháp, giải pháp thu hút, huy động nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô, Chủ tịch Quốc hội cho cần phải rà soát, làm rõ, đảm bảo thể chế hóa Nghị quyết số 19 của Trung ương. Đồng thời, cân nhắc việc sử dụng thuật ngữ “doanh nghiệp khởi nguồn”.

Đối với nội dung về liên kết vùng hiện dự thảo Luật đã bỏ khái niệm “vùng Thủ đô”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, quy định như vậy là rất mới. Tuy nhiên đây là vấn đề quan trọng liên quan đến Luật Quy hoạch và Luật Xây dựng, do vậy, cơ quan soạn thảo cần phải lý giải một cách thật đầy đủ, thuyết phục, rõ tính khoa học trước Quốc hội.

Quản lý, sử dụng không gian ngầm

Góp ý vào nội dung về việc xác định cụ thể giới hạn được sử dụng không gian ngầm của người sử dụng đất, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động, đồng thời tham khảo kinh nghiệm quốc tế để quy định cho phù hợp nhằm chủ động quản lý, khai thác, sử dụng không gian ngầm một cách hiệu quả, xác định rõ giới hạn được sử dụng không gian ngầm của người sử dụng đất, minh bạch hóa quyền và trách nhiệm của người sử dụng đất, tạo thuận lợi cho việc khai thác giá trị gia tăng từ đất. 

Đồng thời, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Luật cũng cần cụ thể mức giới hạn độ sâu mà người sử dụng đất được sử dụng.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy phát biểu - Ảnh: VGP/NN

Cũng liên quan tới vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho rằng, việc xác định cụ thể giới hạn được sử dụng không gian ngầm của người sử dụng đất, cần quy định ngay trong Luật người sử dụng đất được sử dụng lòng đất theo chiều thẳng đứng trong phạm vi ranh giới thửa đất tính từ mặt đất đến 15m vào lòng đất. 

Ngoài giới hạn độ sâu này, người sử dụng đất vẫn được sử dụng nếu phù hợp quy hoạch nhưng phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền và phải trả tiền theo quy định của Chính phủ. Việc xác định giới hạn độ sâu 15m là căn cứ vào phạm vi phân vùng chức năng được xác định tại Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm - thành phố Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, phương án này sẽ tạo cơ sở pháp lý cho thành phố Hà Nội trong việc chủ động quản lý, khai thác, sử dụng không gian ngầm một cách hiệu quả, xác định rõ giới hạn được sử dụng không gian ngầm của người sử dụng đất, minh bạch hóa quyền và trách nhiệm của người sử dụng đất, tạo thuận lợi cho việc khai thác giá trị gia tăng từ đất và triển khai xây dựng hệ thống đường sắt đô thị.

Về việc phân quyền cho Ban quản lý khu công nghệ cao trong việc giao lại đất, cho thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng, việc dự thảo Luật quy định Ban quản lý khu công nghệ cao có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao là cần thiết, phù hợp với năng lực quản lý của Ban với tư cách là cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Hà Nội, bảo đảm thống nhất về quản lý nhà nước trên địa bàn, giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho việc phát huy, sử dụng có hiệu quả quỹ đất tại các khu công nghệ cao của thành phố Hà Nội mang lại giá trị và hiệu quả thiết thực. 

Về cơ chế thử nghiệm ở Điều 25, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng đây là nhóm quy định quan trọng trong tạo điều kiện cho các mô hình mới, công nghệ mới nhằm đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, tuy nhiên, khoản 5 Điều 25 cần có quy định cụ thể hơn về giai đoạn kết thúc quá trình thử nghiệm, UBND TP. Hà Nội hoặc cơ quan có thẩm quyền phải ban hành văn bản để thể hiện rõ trách nhiệm của các chủ thể, tổ chức cá nhân tham gia.

Về quản lý, sử dụng không gian ngầm quy định tại khoản 2 Điều 19, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng, đây là nội dung khó, phức tạp và là mối quan tâm của nhiều thành phố lớn trên thế giới chứ không chỉ riêng chúng ta. Thực tế nhiều nước đang triển khai rất tốt việc quản lý, sử dụng không gian ngầm. 

So với dự thảo trình Quốc hội, dự thảo lần này đã đưa ra hai phương án mới. Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường bày tỏ tán thành với phương án 2 là giao Chính phủ quy định giới hạn độ sâu người sử dụng đất thuộc địa bàn thành phố Hà Nội được sử dụng lòng đất theo chiều tẳng đứng để tạo sự chủ động, linh hoạt cho Chính phủ và thành phố Hà Nội, tránh khó khăn trong việc thực hiện đối với từng trường hợp cụ thể. 

Về việc giao cho Ban quản lý khu công nghệ cao có thẩm quyền giao lại đất, thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao quy định tại Khoản 3 Điều 24, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, thực tế đã cho thấy quyền cho thuê đất đã có tác động tích cực trong việc đầu tư trên đất, nhà đầu tư và người sản xuất yên tâm, chủ động trong việc sử dụng mặt bằng. 

Vì vậy, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng, trong khi chuyển giao thẩm quyền quản lý khu công nghệ cao Hòa Lạc về cho UBND thành phố Hà Nội vẫn nên tiếp tục duy trì quyền giao lại đất, cho thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao của Ban quản lý để đảm bảo tính liên tục, nhất quán và cũng là theo tinh thần chung của Luật này là phân quyền cho Thủ đô Hà Nội.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang cho biết cơ quan soạn thảo sẽ lĩnh hội những ý kiến phát biểu rất có giá trị của các đại biểu - Ảnh: VGP/NN

Rất nhiều điểm mới, tiến bộ

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang cho biết, dự thảo luật Thủ đô (sửa đổi) trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội lần này có rất nhiều điểm mới, tiến bộ, đưa ra những cơ chế vượt trội để Hà Nội có thể phát triển, vừa là thủ đô vừa là đầu tàu của cả nước.

Về sự đồng bộ thống nhất trong quy định của pháp luật, Phó Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, cần giải quyết luôn các vấn đề vướng mắc, mâu thuẫn, bất cập trong cách thức thực hiện tại luật này, tránh trường hợp trong thực tế có nhiều cách hiểu về quy định pháp luật thì sẽ rất khó trong quá trình triển khai.

Với một số vấn đề, có thể quy định khung trong luật và giao Chính phủ ban hành văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết, cơ quan soạn thảo sẽ lĩnh hội những ý kiến phát biểu rất có giá trị của các đại biểu, đặc biệt là ý kiến của Chủ tịch Quốc hội để rà soát, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật đạt chất lượng cao.

Cũng tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long thống nhất với các nội dung giải trình, đề xuất trình Quốc hội cho ý kiến như đã nêu trong báo cáo về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi). Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cũng thông tin và nêu quan điểm về một số nội dung của dự thảo luật liên quan đến thu nhập tăng thêm; thẩm quyền của Hội đồng nhân dân quyết định một số vấn đề được quy định trong dự thảo luật; về áp dụng pháp luật…

Về thử nghiệm có kiểm soát tại Điều 25, Bộ trưởng đề nghị cân nhắc không nên mở rộng quá nhiều lĩnh vực, mà nên khu trú vào một số cái lĩnh vực đã được Chính phủ cân nhắc, bởi cơ chế này là thử nghiệm, đương nhiên là có kiểm soát nhưng rủi ro pháp lý và trên thực tế về mặt kinh phí cũng rất nhiều. Bộ trưởng đề nghị cố gắng theo các nội dung Chính phủ đã trình.

Về biện pháp bảo đảm quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội khi ngừng cung cấp dịch vụ điện nước tại Điều 33, Bộ trưởng cho rằng, đã chỉnh lý một bước, tuy nhiên cũng cần phải làm rõ xem bản chất của biện pháp này là biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử lý hay là biện pháp mới để phân biệt được thực chất của biện pháp thì chúng ta mới quy định kèm theo quy trình và thủ tục để đảm bảo tính khả thi trên thực tế.

Liên quan đến thành lập cơ quan chuyên môn tổ chức hành chính và thẩm quyền của Hội đồng nhân dân thành lập các cơ quan chuyên môn, các ban thuộc Hội đồng và cơ quan hoặc sở, ban, ngành thuộc thành phố, Bộ trưởng đề nghị hết sức cân nhắc ý này, khi cho phép điều gì nên quy định cụ thể luôn vào luật để làm được ngay và không phải xin phép.

Đối với quy định về áp dụng pháp luật, Bộ trưởng Lê Thành Long đề nghị rà soát thêm một bước nữa, để tạo sự đồng thuận, tránh gây xáo động của cơ quan nhà nước để tạo điều kiện thuận lợi khi áp dụng trong thực tiễn.